Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệuHoạt động công chứng giữ vai trò bảo đảm tính an toàn pháp lý cho các giao dịch dân sự, đặc biệt là giao dịch có giá trị lớn như nhà đất, thừa kế, ủy quyền. Tuy nhiên, trên thực tế, không phải mọi văn bản công chứng đều được lập đúng trình tự, thủ tục theo quy định pháp luật. Khi vi phạm trình tự công chứng xảy ra, hiệu lực của văn bản công chứng có thể bị đặt dấu hỏi, thậm chí dẫn đến việc bị hủy hoặc bị Tòa án tuyên vô hiệu. Bài viết này phân tích rõ các dạng vi phạm trình tự công chứng, căn cứ pháp lý xử lý và hệ quả pháp lý khi hủy văn bản công chứng trong những trường hợp này.
>>> Xem thêm: Hướng dẫn hoàn thiện hồ sơ điện tử tại văn phòng công chứng
1. Trình tự công chứng theo quy định pháp luật hiện hành
Trình tự công chứng là chuỗi các bước pháp lý bắt buộc mà công chứng viên phải tuân thủ khi tiếp nhận, kiểm tra, soạn thảo và chứng nhận văn bản.
Theo các quy định của Luật Công chứng 2014, trình tự công chứng cơ bản bao gồm:
-
Tiếp nhận và kiểm tra hồ sơ yêu cầu công chứng;
-
Kiểm tra năng lực hành vi dân sự, ý chí tự nguyện của các bên;
-
Kiểm tra tính hợp pháp của giấy tờ, nội dung giao dịch;
-
Soạn thảo hoặc kiểm tra dự thảo hợp đồng, giao dịch;
-
Đọc lại văn bản cho các bên nghe hoặc để các bên tự đọc;
-
Ký, điểm chỉ và ghi lời chứng, đóng dấu theo đúng thẩm quyền.
Việc tuân thủ đúng trình tự là điều kiện tiên quyết để bảo đảm giá trị pháp lý của văn bản công chứng.
2. Vi phạm trình tự công chứng là gì?
Vi phạm trình tự công chứng được hiểu là việc công chứng viên không thực hiện, thực hiện không đầy đủ hoặc thực hiện sai các bước bắt buộc trong quy trình công chứng theo luật định.
Các dạng vi phạm trình tự thường gặp trong thực tiễn gồm:
-
Không trực tiếp chứng kiến việc ký kết văn bản;
-
Không kiểm tra đầy đủ năng lực hành vi dân sự của người yêu cầu công chứng;
-
Không xác minh ý chí tự nguyện của các bên;
-
Bỏ qua việc đọc lại văn bản cho các bên;
-
Công chứng ngoài trụ sở không đúng điều kiện;
-
Ghi lời chứng không đúng mẫu, không đúng nội dung thực tế.
Những vi phạm này làm suy giảm nghiêm trọng giá trị bảo đảm pháp lý của văn bản công chứng.
>>> Xem thêm: Những câu hỏi nên đặt trước khi ký hợp đồng với dịch vụ làm sổ đỏ
3. Vi phạm trình tự công chứng có làm vô hiệu văn bản công chứng không?
Không phải mọi vi phạm trình tự công chứng đều đương nhiên làm văn bản công chứng vô hiệu. Việc xử lý phụ thuộc vào mức độ và tính chất của vi phạm.
Theo “Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015”, giao dịch dân sự chỉ vô hiệu khi không đáp ứng điều kiện về chủ thể, ý chí hoặc nội dung. Do đó:
-
Nếu vi phạm trình tự làm ảnh hưởng đến ý chí tự nguyện, năng lực hành vi hoặc quyền định đoạt của chủ thể thì giao dịch có thể bị tuyên vô hiệu;
-
Nếu vi phạm chỉ mang tính hình thức, không làm thay đổi bản chất giao dịch thì có thể không dẫn đến vô hiệu, nhưng công chứng viên vẫn phải chịu trách nhiệm.
Theo “Điều 52 Luật Công chứng 2014”, Tòa án là cơ quan có thẩm quyền tuyên bố văn bản công chứng vô hiệu khi có căn cứ cho rằng việc công chứng vi phạm pháp luật.
4. Hủy văn bản công chứng trong trường hợp công chứng viên vi phạm trình tự
Cần phân biệt rõ hai cơ chế xử lý:
-
Hủy văn bản công chứng theo thỏa thuận theo “Điều 51 Luật Công chứng 2014”, chỉ áp dụng khi văn bản được lập hợp pháp và các bên tự nguyện hủy;
-
Tuyên bố văn bản công chứng vô hiệu khi công chứng viên vi phạm trình tự nghiêm trọng, làm ảnh hưởng đến điều kiện có hiệu lực của giao dịch.
Trong trường hợp vi phạm trình tự công chứng do lỗi của công chứng viên, việc “hủy” trên thực tế thường được thực hiện thông qua phán quyết của Tòa án, chứ không phải thủ tục hành chính tại văn phòng công chứng.
5. Trách nhiệm pháp lý của công chứng viên khi vi phạm trình tự
Khi công chứng viên vi phạm trình tự công chứng, các loại trách nhiệm pháp lý có thể phát sinh bao gồm:
5.1. Trách nhiệm dân sự
Theo “Điều 38 Luật Công chứng 2014”, tổ chức hành nghề công chứng phải bồi thường thiệt hại do lỗi của công chứng viên gây ra cho người yêu cầu công chứng hoặc bên thứ ba, sau đó có quyền yêu cầu công chứng viên hoàn trả theo mức độ lỗi.
5.2. Trách nhiệm kỷ luật và hành chính
Công chứng viên vi phạm trình tự có thể bị:
-
Khiển trách, cảnh cáo;
-
Tạm đình chỉ hành nghề;
-
Thu hồi thẻ công chứng viên theo quy định pháp luật chuyên ngành.
5.3. Trách nhiệm hình sự (nếu có)
Trong trường hợp vi phạm trình tự có dấu hiệu lợi dụng chức vụ, quyền hạn hoặc gây hậu quả nghiêm trọng, công chứng viên có thể bị xem xét trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.
>>> Xem thêm: Hướng dẫn từng bước thủ tục công chứng mua bán nhà nhanh và đúng luật
6. Hệ quả pháp lý khi văn bản công chứng bị hủy hoặc bị tuyên vô hiệu
Khi văn bản công chứng bị tuyên vô hiệu do vi phạm trình tự công chứng, hệ quả pháp lý được xác định theo “Điều 131 Bộ luật Dân sự 2015”, bao gồm:
-
Các bên khôi phục lại tình trạng ban đầu;
-
Hoàn trả cho nhau những gì đã nhận;
-
Bên có lỗi gây thiệt hại phải bồi thường.
Đối với bên thứ ba ngay tình, quyền lợi có thể được xem xét bảo vệ theo “Điều 133 Bộ luật Dân sự 2015” tùy từng trường hợp cụ thể.
7. Một số lưu ý thực tiễn để hạn chế rủi ro do vi phạm trình tự công chứng
Để tránh hậu quả pháp lý phát sinh, các bên cần lưu ý:
-
Trực tiếp ký kết trước mặt công chứng viên;
-
Yêu cầu công chứng viên đọc rõ nội dung văn bản trước khi ký;
-
Kiểm tra kỹ lời chứng, thời gian, địa điểm công chứng;
-
Lưu giữ đầy đủ hồ sơ, tài liệu liên quan.
Việc chủ động kiểm soát quy trình giúp giảm đáng kể nguy cơ tranh chấp về sau.
Kết luận
Hủy văn bản công chứng do công chứng viên vi phạm trình tự là hệ quả pháp lý nghiêm trọng khi quy trình công chứng không được tuân thủ đúng quy định. Việc vi phạm trình tự công chứng không chỉ ảnh hưởng đến hiệu lực của văn bản mà còn kéo theo trách nhiệm pháp lý của công chứng viên và tổ chức hành nghề công chứng. Do đó, tuân thủ chặt chẽ trình tự, thủ tục công chứng không chỉ là nghĩa vụ nghề nghiệp mà còn là điều kiện bảo đảm an toàn pháp lý cho mọi giao dịch dân sự.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Các bài viết liên quan:
>>> Trách nhiệm công chứng viên khi công chứng hợp đồng đặt cọc
>>> Giấy ủy quyền nhận tiền có thể lập tay rồi mang đi công chứng?
>>> Văn phòng công chứng Hà Nội hỗ trợ công chứng hợp đồng mua bán nhà đất trọn gói
>>> Những lỗi thường gặp khi làm thủ tục đăng ký kết hôn
>>> Lệ phí trước bạ được tính như thế nào? khi chuyển nhượng bất động sản
VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ
Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà
- Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
- Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
- Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Ô Chợ Dừa, Hà Nội
- Hotline: 0966.22.7979
- Email: ccnguyenhue165@gmail.com