Công chứng văn bản từ chối nhận di sản trong trường hợp di chúc vô hiệu

Trong thực tế, nhiều trường hợp di chúc bị Tòa án tuyên vô hiệu do vi phạm hình thức hoặc nội dung, khiến việc phân chia di sản phải thực hiện theo pháp luật. Khi đó, người thừa kế có thể lựa chọn từ chối nhận phần di sản được hưởng, nhưng việc này cần thực hiện đúng quy trình và có công chứng hợp pháp. Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết quy định và thủ tục công chứng văn bản từ chối nhận di sản trong trường hợp di chúc vô hiệu, giúp bạn nắm rõ quyền và nghĩa vụ của mình trong quá trình thừa kế.

>>> Xem thêm: Văn phòng công chứng có thực hiện dịch vụ tận nơi không?

Khái niệm và ý nghĩa của việc công chứng văn bản từ chối nhận di sản

Văn bản từ chối nhận di sản là tài liệu thể hiện ý chí của người thừa kế về việc không nhận phần tài sản được hưởng theo di chúc hoặc theo pháp luật.
Việc công chứng văn bản này nhằm:

• Xác nhận tính hợp pháp của ý chí từ chối, đảm bảo văn bản có giá trị trước pháp luật;

• Tránh tranh chấp giữa các đồng thừa kế;

• Giúp cơ quan quản lý tài sản hoặc công chứng viên có căn cứ xác định người nào còn quyền hưởng di sản.

Trong trường hợp di chúc vô hiệu, quyền thừa kế được xác định lại theo hàng thừa kế pháp luật. Khi đó, việc từ chối nhận di sản phải được công chứng lại để phù hợp với trình tự phân chia mới.

Khi nào di chúc được coi là vô hiệu theo quy định pháp luật

Theo Điều 640 Bộ luật Dân sự 2015, di chúc vô hiệu toàn bộ hoặc một phần trong các trường hợp:

• Người lập di chúc không có năng lực hành vi dân sự đầy đủ tại thời điểm lập;

• Di chúc không tuân thủ hình thức pháp luật (không có người làm chứng, không được lập bằng văn bản hợp lệ…);

• Nội dung di chúc vi phạm điều cấm của luật, trái đạo đức xã hội;

• Bị giả mạo, ép buộc, đe dọa khi lập di chúc.

Khi di chúc vô hiệu, toàn bộ việc phân chia tài sản không theo nội dung di chúc mà theo quy định thừa kế theo pháp luật tại Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015.

>>> Xem thêm: Công chứng văn bản chấm dứt hợp đồng quy trình công chứng nhỏ gọn

Có được lập văn bản từ chối nhận di sản khi di chúc vô hiệu không?

Câu trả lời là có.
Dù di chúc bị tuyên vô hiệu, người thừa kế vẫn có quyền tự do từ chối nhận phần di sản mà mình được hưởng theo pháp luật.

Theo khoản 1 Điều 620 Bộ luật Dân sự 2015:

“Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối nhằm trốn tránh thực hiện nghĩa vụ tài sản đối với người khác.”

Như vậy, việc công chứng văn bản từ chối nhận di sản trong trường hợp di chúc vô hiệu vẫn hoàn toàn hợp pháp, miễn là người lập văn bản tự nguyện và thực hiện đúng thời điểm trước khi chia di sản.

Thủ tục công chứng văn bản từ chối nhận di sản di chúc vô hiệu

Khi di chúc bị tuyên vô hiệu, người thừa kế muốn công chứng văn bản từ chối nhận di sản cần thực hiện theo trình tự sau:

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ công chứng

Hồ sơ cần có:

• Dự thảo văn bản từ chối nhận di sản (nếu có);

• Giấy chứng tử của người để lại di sản;

• Giấy tờ chứng minh quan hệ thừa kế (giấy khai sinh, sổ hộ khẩu, giấy đăng ký kết hôn…);

• Quyết định hoặc bản án tuyên di chúc vô hiệu (nếu có);

• CMND/CCCD hoặc hộ chiếu của người từ chối nhận di sản;

• Giấy tờ chứng nhận quyền sở hữu tài sản (sổ đỏ, giấy đăng ký xe, sổ tiết kiệm…).

Bước 2: Nộp hồ sơ tại tổ chức hành nghề công chứng

Người thừa kế có thể nộp hồ sơ tại bất kỳ văn phòng hoặc phòng công chứng nào thuận tiện.
Công chứng viên sẽ kiểm tra hồ sơ, xác minh thông tin và đảm bảo người yêu cầu công chứng đủ năng lực hành vi dân sự.

Bước 3: Ký và công chứng văn bản từ chối nhận di sản

Sau khi hồ sơ hợp lệ, công chứng viên sẽ hướng dẫn người yêu cầu đọc lại văn bản, xác nhận ý chí tự nguyện, sau đó ký và lăn tay trực tiếp tại văn phòng công chứng.
Văn bản sau khi được chứng nhận sẽ có giá trị pháp lý và được lưu trữ theo quy định của Luật Công chứng 2014.

>>> Xem thêm: Cần cung cấp giấy tờ gì khi sử dụng dịch vụ sang tên sổ đỏ?

Thời điểm hợp lệ để lập văn bản từ chối nhận di sản

Theo quy định tại khoản 3 Điều 620 Bộ luật Dân sự 2015, văn bản từ chối nhận di sản chỉ có giá trị khi được lập trước thời điểm chia di sản.
Điều này đồng nghĩa với việc:

• Nếu việc chia di sản đã hoàn tất, văn bản từ chối sẽ không còn hiệu lực;

• Nếu việc chia di sản đang bị tạm dừng do di chúc bị vô hiệu, thì người thừa kế vẫn có thể lập văn bản từ chối hợp lệ.

Lưu ý quan trọng khi công chứng văn bản từ chối nhận di sản di chúc vô hiệu

• Phải chứng minh rõ tình trạng vô hiệu của di chúc bằng bản án, quyết định của Tòa án hoặc tài liệu xác nhận hợp pháp;

• Văn bản từ chối phải do chính người thừa kế ký, không được ủy quyền cho người khác (trừ trường hợp có lý do chính đáng và được chấp thuận);

• Việc từ chối không được nhằm trốn tránh nghĩa vụ tài chính với người khác (ví dụ: nợ, nghĩa vụ cấp dưỡng…);

• Nếu có nhiều người cùng thừa kế, người từ chối nên thông báo công khai cho các đồng thừa kế khác biết để tránh phát sinh tranh chấp.

Hậu quả pháp lý sau khi công chứng văn bản từ chối nhận di sản

Sau khi công chứng hợp lệ, người từ chối sẽ:

• Không còn quyền và nghĩa vụ đối với phần di sản đó;

• Phần di sản họ từ chối sẽ được chia lại cho những người thừa kế khác, theo thứ tự quy định tại Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015;

• Nếu người từ chối là duy nhất, phần di sản có thể thuộc về Nhà nước theo quy định tại Điều 622 Bộ luật Dân sự 2015.

Kết luận

Trường hợp di chúc vô hiệu không làm mất đi quyền của người thừa kế trong việc từ chối nhận di sản, nhưng quá trình này phải được công chứng hợp pháp và đúng thời điểm.
Việc công chứng văn bản từ chối nhận di sản di chúc vô hiệu giúp đảm bảo tính minh bạch, hợp pháp và phòng ngừa tranh chấp trong quá trình thừa kế. Người thừa kế cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, xác định rõ thời điểm hợp lệ và thực hiện thủ tục tại tổ chức hành nghề công chứng có thẩm quyền để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của mình.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Hồ sơ ly hôn gồm những gì? Mẫu đơn và hướng dẫn lập

>>> Thủ tục góp vốn bằng nhà đất trong công ty TNHH như thế nào?

>>> Công chứng là gì? Tất tần tật thông tin về công chứng mà bạn cần biết

>>> Phí công chứng tại nhà 0 đồng từ Văn phòng công chứng uy tín

>>> Văn phòng công chứng tư nhân là gì? Có gì khác công chứng nhà nước?

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

1. Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
2. Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.

• Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
• Hotline: 0966.22.7979
• Email: ccnguyenhue165@gmail.com