Thừa kế quyền sử dụng đất: khi anh em không đồng thuận chia
Thừa kế quyền sử dụng đất là một trong những vấn đề thường xuyên phát sinh tranh chấp, đặc biệt trong các gia đình có nhiều anh chị em. Khi không đạt được sự đồng thuận trong việc phân chia di sản, nhiều người rơi vào tình cảnh kiện tụng kéo dài, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tình cảm gia đình cũng như quyền lợi pháp lý. Vậy khi thừa kế quyền sử dụng đất mà anh em không đồng thuận thì xử lý thế nào?
Theo quy định tại Điều 609 Bộ luật Dân sự 2015, cá nhân có quyền để lại tài sản của mình cho người khác thông qua di chúc hoặc theo quy định của pháp luật. Đất đai, dù thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước quản lý, nhưng quyền sử dụng đất là tài sản hợp pháp và được phép thừa kế.
Cụ thể, người sử dụng đất hợp pháp có quyền lập di chúc để lại quyền sử dụng đất hoặc trong trường hợp không có di chúc thì di sản sẽ được chia theo pháp luật.
2. Các hình thức thừa kế quyền sử dụng đất
2.1. Thừa kế theo di chúc
Người sử dụng đất được quyền định đoạt tài sản của mình khi còn sống thông qua việc lập di chúc. Di chúc có thể bằng văn bản hoặc di chúc miệng (trong trường hợp khẩn cấp), và phải đáp ứng đủ các điều kiện pháp lý để có hiệu lực.
2.2. Thừa kế theo pháp luật
Nếu người chết không để lại di chúc hoặc di chúc không hợp lệ, tài sản sẽ được chia theo hàng thừa kế được quy định tại Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015. Theo đó, những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ/chồng, cha mẹ ruột, con ruột.
>>> Xem thêm: Văn phòng công chứng có cung cấp dịch vụ công chứng tại nhà không?
3. Khi anh em không đồng thuận chia thừa kế quyền sử dụng đất
3.1. Nguyên nhân thường gặp
Một số người muốn giữ nguyên quyền sử dụng đất, số khác lại muốn bán để chia tiền
Có người sinh sống lâu năm trên đất nên không đồng ý chia đều
Tranh cãi về công chăm sóc cha mẹ lúc sinh thời
Mâu thuẫn do không rõ ràng về nguồn gốc đất (đất cha mẹ tặng cho riêng hay chung)
3.2. Giải pháp pháp lý
a. Hòa giải tại địa phương
Theo Luật Đất đai 2013, trước khi khởi kiện, các bên có thể yêu cầu hòa giải tại UBND cấp xã nơi có đất. Hòa giải là bước bắt buộc đối với tranh chấp đất đai không có giấy tờ.
Nếu không thể hòa giải hoặc hòa giải không thành, một hoặc các bên liên quan có thể khởi kiện ra Tòa án nhân dân có thẩm quyền. Khi đó, Tòa sẽ xem xét di chúc (nếu có), xác định hàng thừa kế, công sức đóng góp, nguồn gốc hình thành tài sản… để ra phán quyết phân chia.\
Trường hợp 1: Ông H mất, để lại mảnh đất rộng 300m² không có di chúc. Bà H (vợ) cùng ba người con là người thừa kế hàng thứ nhất. Trong đó, người con thứ ba đang sống trên mảnh đất này từ 10 năm nay. Khi làm thủ tục khai nhận di sản, người con út muốn bán đất chia tiền nhưng người con thứ ba phản đối.
→ Sau khi hòa giải tại UBND không thành, vụ việc được đưa ra Tòa. Tòa án xác định đây là tài sản thừa kế theo pháp luật, chia đều cho 4 người. Người con thứ ba được ưu tiên mua lại phần của các đồng thừa kế khác nếu có nhu cầu tiếp tục ở trên đất.
Trường hợp 2: Cô A để lại di chúc cho cháu gái nuôi toàn bộ mảnh đất ở quận 7. Các anh em ruột của cô A phản đối, cho rằng cô không có con và tài sản phải chia đều. Tuy nhiên, Tòa án xác định di chúc hợp pháp, người cháu gái là người thừa kế theo ý chí của người để lại di sản.
5. Căn cứ pháp lý
Bộ luật Dân sự 2015:
Điều 609: Quyền thừa kế
Điều 610 – 615: Người thừa kế
Điều 651 – 652: Thừa kế theo pháp luật
Điều 630: Di chúc hợp pháp
>>> Xem thêm: Dịch vụ sổ đỏ là gì và có vai trò như thế nào trong các giao dịch nhà đất?
Luật Đất đai 2013: Điều 202 – 203 về hòa giải tranh chấp đất đai
Luật Công chứng 2014: Quy định về công chứng di chúc, văn bản khai nhận di sản
6. Lưu ý quan trọng để tránh tranh chấp thừa kế quyền sử dụng đất
Nên lập di chúc sớm, rõ ràng và hợp pháp
Khi đã lập di chúc, nên thông báo cho người thân biết để tránh bất ngờ dẫn đến tranh chấp
Nếu không có di chúc, nên tiến hành khai nhận di sản sớm, tránh để kéo dài phát sinh mâu thuẫn
Trường hợp có một người đang sinh sống trên đất, các đồng thừa kế có thể thỏa thuận giá trị chuyển nhượng phần quyền thừa kế
Thừa kế quyền sử dụng đất là một vấn đề quan trọng trong phân chia tài sản sau khi cha mẹ qua đời. Khi anh em không đồng thuận chia, người dân cần hiểu rõ quyền lợi, quy định pháp luật và phương án giải quyết phù hợp để bảo vệ lợi ích của mình và giữ gìn tình cảm gia đình. Việc chủ động lập di chúc và tìm hiểu pháp luật thừa kế có thể giúp tránh được nhiều tranh chấp không đáng có.
Nếu bạn đang vướng vào tranh chấp về thừa kế quyền sử dụng đất hoặc cần tư vấn thủ tục pháp lý liên quan, hãy liên hệ với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ qua số 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để được hỗ trợ nhanh chóng, chính xác và tận tâm.
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
