Phân biệt tặng cho và thừa kế: làm sao biết nên chọn cách nào?
Trong các giao dịch về chuyển nhượng tài sản, đặc biệt là nhà đất, hai hình thức phổ biến là tặng cho và thừa kế. Đây đều là cách để chuyển quyền sở hữu tài sản từ người này sang người khác, tuy nhiên, mỗi hình thức lại có điểm khác biệt lớn về thời điểm, quy trình thực hiện, thuế phí cũng như khả năng xảy ra tranh chấp. Vậy nên chọn tặng cho hay thừa kế? Cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây.
1. Khái niệm và căn cứ pháp lý về tặng cho và thừa kế
1.1. Tặng cho tài sản
Theo Điều 457 Bộ luật Dân sự 2015, tặng cho là việc một người chuyển tài sản của mình cho người khác mà không yêu cầu đền bù. Nếu tài sản là bất động sản, hợp đồng tặng cho phải được lập thành văn bản và công chứng. Bên nhận tài sản cần làm thủ tục đăng ký sang tên mới để hoàn tất quyền sở hữu.
1.2. Thừa kế tài sản
Thừa kế là việc một người được chuyển quyền sở hữu tài sản từ người đã mất. Hình thức này có thể là thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật. Trong trường hợp không có di chúc, di sản sẽ được chia theo hàng thừa kế quy định tại Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015.
2. So sánh tặng cho và thừa kế
2.1. Về thời điểm chuyển quyền
Tặng cho tài sản là sự chuyển giao ngay lập tức khi hợp đồng có hiệu lực, tức là trong lúc người tặng vẫn còn sống. Ngược lại, thừa kế chỉ phát sinh hiệu lực khi người để lại di sản qua đời.
>>> Xem thêm: Chi phí công chứng tại văn phòng công chứng được tính như thế nào?
2.2. Về quyền tự định đoạt
Người tặng có toàn quyền lựa chọn ai là người nhận tài sản và thực hiện chuyển nhượng bất cứ lúc nào. Trong khi đó, với thừa kế, nếu không có di chúc hợp lệ, di sản sẽ phải chia đều theo pháp luật và người để lại tài sản không còn khả năng can thiệp.
2.3. Về khả năng xảy ra tranh chấp
Tặng cho thường ít tranh chấp hơn nếu có văn bản rõ ràng, được công chứng và đăng ký sang tên đầy đủ. Trong khi đó, thừa kế dễ phát sinh mâu thuẫn, nhất là khi không có di chúc hoặc có di chúc nhưng không rõ ràng, dễ bị vô hiệu.
Cả hai hình thức đều có thể phát sinh thuế và lệ phí. Tuy nhiên, nếu người nhận là cha mẹ, con cái, vợ chồng của người chuyển giao thì được miễn thuế thu nhập cá nhân trong cả hai trường hợp, theo Thông tư 111/2013/TT-BTC. Tuy nhiên, tặng cho tài sản thường phải nộp lệ phí trước bạ ngay tại thời điểm sang tên.
>>> Xem thêm: Những điều kiện nào cần thiết để công chứng di chúc hợp lệ?
3. Khi nào nên chọn tặng cho, khi nào nên chọn thừa kế?
Bạn nên chọn hình thức tặng cho khi:
Muốn người thân (thường là con cái) đứng tên tài sản ngay khi mình còn sống.
Muốn hạn chế tranh chấp về sau.
Muốn kiểm soát quy trình sang tên và thuế phí rõ ràng ngay lúc chuyển nhượng.
Bạn nên chọn hình thức thừa kế khi:
Chưa sẵn sàng chuyển quyền sở hữu tài sản khi còn sống.
Muốn để lại tài sản theo di chúc, có phân chia cụ thể sau khi mất.
Không muốn phát sinh nghĩa vụ thuế và lệ phí trong thời gian sống.
>>> Xem thêm: Thừa kế nhà đất, nhưng không sang tên được? Lý do và cách xử lý.
4. Ví dụ minh họa thực tế tặng cho và thừa kế
Ví dụ 1: Ông Minh 65 tuổi muốn tặng cho con trai một mảnh đất. Ông lập hợp đồng tặng cho, công chứng tại văn phòng công chứng, và con trai ông làm thủ tục sang tên tại Văn phòng Đăng ký đất đai. Sau đó, con ông đứng tên hợp pháp trên sổ đỏ. Đây là một trường hợp điển hình của tặng cho minh bạch, không tranh chấp.
Ví dụ 2: Bà Lan có 3 người con nhưng không lập di chúc. Sau khi bà mất, ba người con tranh cãi về quyền thừa kế căn nhà. Một người yêu cầu chia đều, một người cho rằng mình có công chăm sóc mẹ và muốn được hưởng nhiều hơn. Vụ việc phải nhờ đến Tòa án để phân xử theo quy định thừa kế pháp luật.
5. Căn cứ pháp lý liên quan tặng cho và thừa kế
Bộ luật Dân sự 2015: Điều 457 (tặng cho), Điều 609 – 651 (thừa kế)
Luật Đất đai 2013
Luật Công chứng 2014
Thông tư 111/2013/TT-BTC: Hướng dẫn về thuế TNCN
Nghị định 126/2020/NĐ-CP: Hướng dẫn về lệ phí trước bạ
Tặng cho và thừa kế đều là những cách thức hợp pháp để chuyển quyền sở hữu tài sản, mỗi hình thức có ưu và nhược điểm riêng. Việc lựa chọn hình thức nào phụ thuộc vào mục đích cá nhân, hoàn cảnh gia đình và tính chất pháp lý của tài sản. Để đảm bảo quyền lợi và tránh rủi ro pháp lý, người dân nên tham khảo tư vấn chuyên môn trước khi thực hiện.
Nếu bạn đang phân vân giữa tặng cho và thừa kế hoặc cần hỗ trợ công chứng, sang tên sổ đỏ, hãy liên hệ với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ qua số 0966.22.7979 hoặc ghé thăm trực tiếp văn phòng để được tư vấn tận tình, chính xác và phù hợp với quy định pháp luật.
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
